XANTHOS ve BALIOS…

Yunan Mitolojisinin abartılı ama öğretilerle dolu hikayelerinden biri de Akhilleus’a ait iki ölümsüz at Xanthos ve Balios’tur… Hikaye, Batı rüzgarı “Zaphiros” ve kuş bedenli, pençeli ve çirkin, bir sürü kardeşten oluşan Harpyler’den “Podarge” ile başlar. Zaphiros bir rüzgardır nihayetinde, işi gökte, yerde, her yerde, oradan oraya esmektir… Ya Podarge? O da uçmak için engin gök yüzünü kullanır sonuçta… Bir gün Batının rüzgarı Zaphiros’un dikkatini çeker Podarge ve beraber olurlar. Bu beraberlikten iki tane tay dünyaya gelir, biri güneş kadar kırmızı, diğeri altın rengidir.Her ikisi de en az Zaphiros kadar hızlı, hatta rüzgarlarla yarışacak kadar çılgın, üstelik de ölümsüzdürler… Poseidon, bir yerde, bir gökte, ne zaman nerede olduğu bilinmez Podarge ve Zaphiros’un taylarını baksın diye Hera’ya verir, onların ne istediğini daha iyi anlamak ve yerine getirebilmek için, Hera onlara konuşma yeteneği verir. Biraz büyüdükten sonra Zeus’un ikiz oğullarından Kastor’a gönderir onları… Atlar büyüdükçe güzelleşip, serpildiler, güneş doğduğunda göz alıcı bir kırmızılık yayılırdı Xanthos’tan etrafa, Balios’a ise bakamazdı insanlar, aynaya yansıyan ışık gibi kamaşırdı gözleri… Gel zaman git zaman Pelion’da ölümsüz deniz perisi “Thetis” ile, ölümlü “Peleus”un düğünü için hazırlıklar başlar, Xanthos ve Balios’un hikayeleri de bu düğünle başlayacaktır… Poseidon güzellikleri, hızları uzaklara kadar nam salmış atları Peleus ve Theis’e düğün hediyesi olarak verir. Akhilleus’un anne ve babası olan Peleus ve Theis’de büyüyünce ölümsüz atları Akhilleus’a verir doğal olarak. Akhilleus da büyüyünce rüzgardan hızlı bu iki atı arabasına bağlayarak savaşlara katılır. Atlarını bir tek kuzeni “Patroklos”a emanet eder, atlar da en az Akhilleus kadar Patroklos’a itaatkardırlar. Akhalılar’ın en başarılı savaş arabası kullanan gençleridir onlar, çünkü atları da en az kendileri kadar savaşçı ruhludur…. Hikayenin en can alıcı yeri, hep birlikte Truva savaşına gidip savaşmalarıdır. İlyada’yı okuyanlar bilir, hikayede göz yaşı dökülecek bölümlerden biridir Akilleus’un hırsına yenilip ölüme koşması. Troya savaşında kehanetler havada uçuşur, Tanrılar Delphi Tapınağı ile savaş meydanı arasında mekik dokur. Bir kehanet Troyalıların tarafını tutan Tanrı Apollon’u çılgına çevirir, derler ki Zeus’un Laodamia’dan olan oğlu, adalet sever, Likya Prensi Sarpedon, Patroklos’un elinden can verecek. Tanrı Apollon bunu duyar duymaz sahada savaşan Patroklos’un iki kürek kemiği arasına hızla dirsek atar, can acısıyla sarsılan Patroklos’un başından miğferi düşer, zırhı çözülür ve korumasız kalır. Bu durumdayken Hektor’un onu öldürmesi daha kolay olmuştur… Patroklos Hektor’la arasındaki savaşa altın renkli Balios’la birlikte katılmıştı, konuşmayı bilen ölümsüz Balios, elinden beslendiği Patroklos’un ölümüne insan gibi ağlamıştı. Hemen gidip ikizi Xantos ve efendisi Akilleus’a Apollon’un nasıl hile yaptığını, Patroklos’u Hektor’a nasıl yem ettiğini anlatır ve Tanrıların kahinler yoluyla savaşın akışını nasıl değiştirdiğini, bundan sonra da Akilleus’un öleceği kehanetini bildirir ve Erinyeler tarafından her ikisi de dilsiz bırakılır. Sonrası malum, karanlıklar çökecektir Akilleus’un üzerine… Yunan evren modelinde, insan öleceğini bilen tek yaratıktır. Tanrılar ölümsüz olsalar da “moria” yı yani kaderi değiştiremezler. Zeus, Xantos ve Balios’a dönüp, insanlar için “insandan daha kasvetli bir şey yoktur” der ve devam eder; “Zavallıcıklar, Ne diye verdirdim sizi kral Peleus’a, Ne diye bir ölümlü insana verdirdim sizi. Siz ki bilmezsiniz ölüm ne, yas ne? Bahtı kara insanlarla acı çekmeniz için mi? Şu dünyada soluk alan, yürüyen yaratıklar arasında insandan daha acınacak bir yaratık yok.” Bu dizeleri gözyaşlarını gördükten sonra ölümsüz atların sesine acıyarak söyler…

*Özel bir kolleksiyona dahil olan, “Automedon with the Horses of Achilles” adlı tablo Fransız ressam Alexandre-Georges-Henri Regnault tarafından 1868 yılında tamamlanmıştır…

*İkinci tablo da İtalyan asıllı Yunanlı sanatçı Giorgio de Cihirico’ya ait “Xantos ve Balios” tur.

Mitoloji Sözlüğü- Azra Erhat İlyada

Sedef DİNKÇİ