İŞTAR’IN ŞARKISI ve HEDAMMU…
Hitit Mitolojisinde Hedammu, Aşk ve savaş tanrıçası İştar’a yenildiği için ünlü bir anlatıdır. Ayrıca gelmiş geçmiş bütün uygarlıklar için müziğin önemini belirtmek amacıyla, “kıssadan hisse” formunda anlatılan hikayelerden biridir……. İştar, Amanos Dağları’nın eteğindeki kumsallarda gezinirken dev bir yılan görünümündeki deniz canavarı “Hedammu” başını sudan çıkartarak İştar’a görünür ve yeniden kaybolur. Uzun bir süredir herkesin konuştuğu bu acımasız canavar, ne denizde balık, ne de kıyıda insan bırakmamıştır… Denizcilerin, balıkçıların ve kıyıya yakın oturanların korkulu rüyası olan Hedammu İştar’a göründükten sonra, Tanrıça’nın kafasını kurcalamış, onun nasıl yok edilebileceğini düşünür olmuştur…. Hikayede İştar’ın gücü ve zekasını ortaya çıkarmak için anlatılarda basit bir yöntemin Tanrıça zekası ile nasıl işe yaradığı vurgulanmıştır.. İştar kendi yaptığı ve söylediği büyüleyici müzik sayesinde Hedammu’yu alt edebileceğini, onu sesiyle cezbederek, saklandığı Doğu Akdeniz’in mavi sularından dışarı çıkartıp ve öldürtmeyi planlamıştır. Her gün kumsala inip Hedammu’ya şarkısını söyleyip, onu kıyıya davet eder ve en sonunda Hedammu karşılık verir… “Sana teslim olabilirim, Sesine kapılıp kıyıya çıkabilirim, Benimle olmayı kabul edersen , Sana bir destan yazdırabilirim” der… Anlaşıldığı üzre Hedammu’nun bir şartı vardır: İştar’la sevişmek koşuluyla denizden çıkıp gelecektir; İştar’ın burada biricik cazibe aracı olarak müziği devreye sokma planı tutmuştur. Planını gerçekleştirmek için Yazılıkaya’da ve Alaca Höyük menşeli kabartmalı bir vazoda ellerinde genel kanının aksine ayna ve orak değil de, çıngırak ve bir üflemeli çalgı taşıyan hizmetçileri Ninatta ve Kulitta’ya şöyle seslenir: “Arkammi ve galgalturileri alın ve hemen sahile gidin. Bir elinizle arkammi, diğer elinizle de galgalturi çalın. Böylece Hedammu müziğin sesine gelir ve denizden çıkar “ Tanrıçanın kendisi ise ellerinde zil olarak kullandığı midye kabuklarıyla dans eder ve büyüleyeci şarkılar söyler. Tam da düşündüğü gibi olur, müzik ve gürültülü ses çıkaran davul ve def etkisini gösterir; Hedammu derin sulardan ve dalgalardan başını kaldırdığında, karşısında büyüleyici İştar’ı görür; İştar çıplaktır, müziğin yanında dişiliğini de kullanır. Bu çıplaklık cinsel tema içermekten ziyade, kadının üreyerek çoğalmayı sağlamasını ve bereketi simgeler… Sonunda İştar onu cezbetmeyi, yedirip içirip sarhoş etmeyi ve sevişmeyi, sonunda da adamlarına öldürtmeyi becerir. Aslında burada müziğin insanları ve Tanrıları ve en önemlisi duygusuz devleri bile efsunlayacak etkisi olduğu anlatılır… Bir Hitit efsanesi olarak geçse de, anlatının yaşandığı coğrafyada, öncesi ile ardılı olan medeniyetlerin müziğe verdiği önem anlatılmıştır. Burada İştar ile, eski devirlerde Kubaba olarak anılıp, daha sonraları Kybele veya Artemis olarak Friglere, Greklere ve “Magna Mater” olarak Romalılara geçen, eski Anadolu doğa Tanrıçası arasındaki benzerlik müziktir, her ikisi de müziği seven Tanrıçalardır. Çeşitli tasvirlerinde her ikisinin de sağında ve solunda müzik çalan hizmetkarları vardır; bu İştar’da Ninatta ve Kulitta, Kybele’de ise Boğazköy’de bulunan heykelinin tasvirinde görüldüğü gibi, çifte flüt “Yunanca aulos” ve harp çalan iki cüce müzisyendir…
*Arkammi ve Galgalturri davul veya def gibi yüksek sesli aletlerdir…
* Resim temsili… Anadolu Mitleri…
Sedef DİNKÇİ @arkeoportal
