GRİETH…
16.yy’lın giz dolu tablolarından birinin modelidir Grieth… Tabii hikayesi itiraf edilmemiş, ya da gün yüzüne çıkmamış bu tablonun bir şaheser olarak hakkında pek çok hikaye üretilmiş olması hiç de şaşılacak bir durum değildir. Biz, ancak Tracy Chevalier’in tüm bu sansasyonel hikaylere nokta koyan “İnci Küpeli Kız” romanından başka gerçeğe yakın mantıklı bir hikaye bulamadığımız için, tabloyu en duygusal halimizle içimize sindirmek durumundayız… 1660’lı yıllarının Hollanda’sında sanatçı olmanın zorluğunu yaşayan Vermeer, yılda ancak üç tablo çıkarabilen fakir sanatçılar gurubundadır. Romana bakılırsa bu yokluğun içinde karşılıklı olarak pek de sevişmediği bir karısı vardır… Hayat o dönem herkes için zordur, Vermeer eserlerinde kullanmak için model bulmakta zorlanır, her resim için karısının ya da kızının model olması da zordur. Bu yüzden eve temizlik için gelen kadınları zaman zaman model olarak kullanır. Vermeer’in yaşamı; renksiz, sevgisiz bir ortamın içinde, sadece boyaları, hayalleri ve arada bir gelip yardım olsun diye tablolarını alan zengin bir akrabadan ibarettir… İşte tam da burada Tracy Chevalier’in hayal gücüne kapılıp gidiyor insan, öyle ki kurgu mantığa yakın bir hal alıp Grieth’in kaderine odaklıyor insanı… Zengin akraba bir tablo sipariş eder Vermeer’e, ne karısı, ne kızı hem fiziksel, hem de ifade açısından kafasındaki yaratıcılığa uymamaktadır. Bu arada Vermeer’in atölyesini ve evi toplamak için ihtiyacı olan küçük bir kız gelir eve…”Grieth…” Kızın atölyedeki titizliği, renklere olan duyarlılığı, onları tonlarına göre ayırıp dizmesi ve resme olan merakı ve ressamın dikkatini çeker. Vermeer atölyesine sadece temizlik için giren küçük kıza, zamanla renkleri karıştırmayı öğretir. Karısı bile atölyesine giremezken hizmetçi kızın oradan çıkmaması evde huzursuzluk yaratır. Ressamın son derece kıskanç olan karısı ve evde kimsenin dikkatini çekmeyen, ihtiyacı olan sevgiyi göremeyen ailenin büyük kızı ona kıskançlık ve düşmanlık beslemeye başlarlar. Aileye yardımcı olan ve zaman zaman tablo satın alan akraba sipariş ettiği tabloya evdeki hizmetli küçük kızın modellik etmesini isteyince bu durum kıskanç eşten gizli tutulur. Vermeer tabloya başlar, ancak tablo bir türlü bitmemektedir. Bir şeyler eksiktir ressama göre. Tablolarında ışık ve gölge uyumunu en iyi kullanan sanatçılardan biri olan Vermeer, bu eksikliği atölyenin karanlığında yarattığı parlak renklere ve ışık oyunlarına rağmen çözemediğini düşünür. Küçük bir ayrıntı, göz alıcı bir parlaklık, belki varla yok arasında ama ışığı ile göz alıcı bir obje eksikliği hisseder bu resminde. Bu eksiklik karısının inci küpeleridir… Bu konuda kendisine kayınvalidesi yardımcı olur. Karısının evde olmadığı bir gün ressamın para kazanıp borçlarını ödemesini isteyen kayınvalidesi küpeleri alıp ona verir ve böylece resim tarihine geçen tablo tamamlanır. Tabii durum ortaya çıkınca kız evden kovulur… Gelelim Vermeer’e; eserlerinde detaylara çok dikkat eden, gölge ve ışık oyunlarına önem veren ve bir tablosu içine sinmediği zaman, onu asla insan içine çıkarmayan ressam, büyük bir titizlikle onu düzeltene kadar uğraşırmış. Bu ayrıntıcı, mükemmeliyetçi titizliğini aile hayatında uygulayamayan Vermeer, sık sık yeteri kadar para kazanamadığı için sevgili eşi tarafından aşağılanarak yıpratıldığı bir hayat yaşar. Vermeer’in üzerindeki bu baskıların genç yaşında ölümüne neden olduğu rivayet edilir. Vermeeer 43 yıl süren kısa ömrüne 35 tablo sığdırmış bir sanatçıdır.
“İnci Küpeli Kız” günümüzde Kuzey’in “Mona Lisa”sı olarak anılır ve önemine itafen Hollanda’da Lahey “Mauritshuis Kraliyet Resim Galeri”nde sergilenmektedir.
*Yazar – Tracy Chevalier- “Girl with a Pearl Earing…” Kitap.
*Ressam – “Johannes Vermeer…” *2004 yılında çevrilen film de, romanı kadar özel bir eserdir.
Sedef DİNKÇİ
