ANTİK DÜNYA MEDENİYETLERİNİN GELENEKSEL “YILBAŞI KUTLAMALARI…”

BABİL’DE YILBAŞI – AKİTU…

Babillilerin yılbaşı, İlkbahar ekinoksu yani Mart ayı sonlarına denk gelmekteydi. Onlar için yeni yıl, doğanın kendini yenilemesi demekti. Akitu, halkın oldukça uzun süren bu yenilenme kutlamalarına verdikleri isimdi. Festival sırasında şehirdeki tanrı heykelleri, geçit töreninin gerçekleştiği yerde olurdu ve kaosa karşı zaferi sembolize ederdi. Babilliler için yeni yıl, sembolik bir temizlenmeydi. İlginç bir ritüel olarak da Kralın her Akitu’da aşağılanması gerekirdi. Tanrı Marduk’un temsilcisi olan bir rahip, Kralı ağlatmak için elinden geleni yapardı. Eğer hükümdar ağlarsa bu Marduk’un memnun olduğu anlamına gelir ve Kralın kanunları genişlerdi. Çoğu tarihçi bu ritüeli Kralın ilahi gücünü halk karşısında tazelemek için monarşi tarafından kullanılan bir oyun olarak görür. Ancak Babil toplumunun oldukça dindar ve geleneklerine bağlı bir topluluk olduğu düşünüldüğünde, pek çok hükümdarın da buna inanarak hareket etmiş olması olasıdır…

ANTİK MISIR’DA YILBAŞI -WEPWT RENPET…

Mısırlılar, tamamen Nil nehrine bağlı yaşayan bir toplumdu. Onlar için yeni yıl, ovaların Nil tarafından sulandığı seller dönemiydi. Bu da genelde Temmuz ortasına denk gelirdi. Romalı yazar Censorinus: “Sirius, yani gökyüzündeki en parlak yıldız, 70 gün aradan sonra görünür olunca Mısırlılar yeni yılın geldiğini anlar” demiştir. Mısır halkı için yeni yıl bir ritüelden çok, Mardi Gras şenlikleri gibiydi. Müzik, seks ve bol miktarda bira tüketilen bir gün olarak kutlanırdı…

HİTİTLER’DE YILBAŞI…Hititler için yılbaşı, çoğu antik medeniyette olduğu gibi baharın simgesi olan ekinoksta, yani 21 Mart’ta kutlanırdı. Hakkında pek fazla metin olmayan ritüel hakkında duvar kabartmalarına bakılınca, festivalin Gök Tanrı’nın evi olan Yazılıkaya’da kutlanıldığı düşünülebilir…

MAYALAR’DA YILBAŞI…Mayalar, yılbaşını kendi takvimleri üzerinden kutlardı. 360 günlük takvimin bir ayı yirmi günden oluşurdu. On dokuzuncu ay olan “wayeb” ise sadece beş günden oluşur ve Mayalılar tarafından “zaman dışındaki zaman” olarak adlandırılırdı. Mayaların yılbaşı, şu an kullandığımız takvime göre hemen hemen Haziran ayına denk gelmekteydi. Pek çok dini ritüelin beraber kutlandığı bu dönem, tam bir ritüeller dönemidir. Mayalarda “8 B’atz” veya 8 Cheun” gibi ritüeller de yılbaşı ritüellerinin içindedir. Ancak yılbaşı, aslında aile içinde inananlar tarafından kutlanan, daha sade ve sakin bir şenliktir…ÇİNLİLER’DE YILBAŞI…Çinliler için yılbaşı aslında çok farklı bir anlam barındırmaktadır. MÖ. 3000’e kadar dayanan bir gelenek olan yılbaşı, Çinliler için Ekim ayında, yeni başlangıçları simgeleyecek şekilde kutlanırdı. Bir efsaneyi barındıran kutlamalar üzerine anlatılan bir hikaye ise; Nian adında kana susamış bir canavardır, şimdiki Çince’de yıl anlamına gelen bu yaratığı korkutmak amacıyla kırmızıya boyanmış bambudan yapılan bazı nesneleri köylülerin yakmaları ve yüksek sesler çıkararak canavarı korkutmaları şeklindedir. Nian canavarı da bu şekilde kutlamaların bir parçası haline gelmiştir. Çinliler’in bu ünlü kutlamalarında kullandıkları kağıttan canavarlar, aslında Nian’ı simgelemektedir. Çinliler yeni yılda evlerini temizler, eski borçlarını öder, evlerini kağıttan fenerlerle süsler ve aile fertleriyle toplanırlar…

ROMALILAR’DA YILBAŞI – JANUS…Romalılar’ın yılbaşısı da İlkbahar ekinoksu dönemidir. Ancak, Ocak ayının birinci günü yılbaşı tatili anlamına gelmektedir. Romalılar için Ocak önemli bir aydır. Ocak, tanrı Janus ile sembolize edilir. Ocak ayı adına iki yüzlü bir tanrı olan değişimler ve başlangıçlar tanrısı Janus türetilmiştir. Bu yüzden Romalılar, servetlerini çoğaltmak, talihlerini değiştirmek için Ocak ayının birinci gününde yeni yılı kutlamışlardır. Böylelikle Christmas, aslında bir Pagan geleneği olarak Hristiyanlığa geçmiştir. Tüm sene boyunca çılgınlar gibi çalışan bir toplumun, bir gece de olsa sebepsiz yere eğlendiği bir gün olarak işlevselleşmiştir….

Antik Dünyada Yeni Yıl…

@arkeoportalSedef DİNKÇİ