Soprano Leyla Gencer
Öncü Kadınlar
Ayşe Leyla Gencer yirminci yüzyılın en önemli sopranolarından biri olarak kabul edilen Türk opera sanatçısıdır. 1928 yılında Polonezköy’de (İstanbul) doğmuş,10 Mayıs 2008 de İtalya ‘nın Milano kentinde vefat etmiştir.
Annesi, aristokrat bir ailenin kızı olan Aleksandra A. Minakovska Polonyalı idi. Babası ise varlıklı bir iş adamı olan Safranbolulu İbrahim Çeyrekgil’dir. Gencer, babasından hoşgörü, insan sarraflığı, volkan gibi kişiliği ile fiziki özelliklerini almış annesinden ise asil duruşu, davranış özellikleri ve tabii ki müzik tutkusunu almıştır.
İlk gençlik yıllarında Fransız edebiyatına ilgi duyan Gencer’in hayali büyük bir yazar olmaktı. Goethe, Balzac, Dante gibi… Hayır! Büyük bir tiyatro sanatçısı; Sarah Bernhard gibi büyük bir müzisyen.
Onun gibi ‘ dediklerinden olmadı. Dünyanın o zamana dek görmediği ender sanatçılardan biri oldu.
Opera, tarihi ve mitolojik olaylardan esinlenen konuların sahneye uyarlanmış halidir. Tiyatroda farkı; içeriğindeki sözlerin bestelendiği müzik eserleri olması ve opera sanatçıları tarafından seslendirilmesidir. Kadın Sesleri, alto, soprano, Mezzo soprano iken, erkek sesleri; baş, bartın ve tenordur
İstanbul’da doğup büyüyen Gencer, İtalyan Lisesinden sonra İstanbul Devlet Konservatuvarında şan dersleri almaya başlamış, daha sonra operanın anavatanı kabul edilen Milano -La Scala ‘da dünya çapında ün kazanmıştır.
Konservatuvarı ilk girdiği yıl kendine hedef belirlemiş, La Scala ‘da söylemeyi kafasına koymuştu.
La Scala ‘da hayalini kurduğu gibi 25 yıl başrollerde sahne aldı. Milano ‘ya yerleşti İtalyan vatandaşlığı teklifini geri çevirip , konser afişlerinde bile Ankara Devlet Opera sanatçısı olduğunun belirtilmesini şart koştu.
33 yıllık aktif kariyerini 1983 yılında noktalayarak bu tarihten itibaren öğrenci yetiştirmeye başladı. La Scala ‘nın hem artistik direktörü hem de eğitmeni olan sanatçı 1990 yılında İstanbul ve Ankara’da seminerler vererek misyonunu sonuna dek sürdürdü.
1964 yılında Napoli ‘de bir gösteride devleştiğinden söz edilir. 23 farklı besteciye ait 72 eseri canlandıran sanatçının geniş bir repertuarı bulunmaktaymış. Gırtlağını kullanma tekniğine ise Gencerate ‘ denilmektedir.
Tek başına çalıştı, çabaladı ve inandı. Hayal kurdu, karar verdi, başardı.
Ülkesi geç de olsa onu hatırladı. Adına hatıra parası basıldı, fahri doktora ünvanı verildi. Heykelleri dikildi. 1998 yılında devlet sanatçılığı ile onurlandırılmıştır.
Külleri 16 Mayıs günü Dolmabahçe açıklarında denize döküldü.
Ölümünden sonra iksv, 10. Yıldönümünde adına bir sergi açtı. Piyano, arşivi, kostümleri şu an Bakırköy Leyla Gencer kültür merkezindedir.
Yazar Zeynep Oral, Tutkunu romani & La Diva Turca adlı kitabında hayranlarına onu daha derinden tanıtmaktadır. Kaynakça; R.0. (Zorg ) Türk operasyonda üç öncü kadın.
Filiz Ali – müzisyen portreleri. Metin Selçuk; Leyla Gencer & La Diva Turca Zeynep Oral; Tutkunu romanı.
Lale DARCAN TIĞ
