“Türkiye’de Kadın ve Müzik” kitabı çıktı

KİTAP: Ağustos’ta çıkan “Türkiye’de Kadın ve Müzik” Türkiye’de kadın bestecilerin tarihini ele alıyor; Osmanlı döneminden günümüze uzanan bu kapsamlı incelemenin sonunda yer alan “Türkiye’den Kadın Besteciler Sözlüğü” de güncel bestecilere ilişkin ayrıntılı bir araştırmaya dayanıyor. Selen Gülün ve Patricia Adkins Chiti’nin hazırladığı bu Türkçe – İngilizce başvuru kitabında onların yazılarıyla birlikte akademisyen E.Şirin Özgün ve Ş.Şehvar Beşiroğlu’nun yazıları, sözlük kısmında da biografileriyle 156 kadın müzisyen yer alıyor. Kitaptaki makale ve biografiler bize büyük resim hakkında kafalarımızda çoğunlukla dolanandan oldukça farklı ve epey daha geniş bir çerçeve veriyor; 1850’lerden bu yana Osmanlı’da ve Türkiye’de yaşamış – yaşamakta olan bu müzisyenlerin hayatlarını okuduğumuzda daha önceden hiç bilmediğimiz ya da bir kısmını bilip kadın müzisyenlerle ilgili kısmını çoğunlukla bilmediğimiz yeni bilgilerle donanıyoruz: Bir enstrüman olarak “tef”in Türkiye’de kadınlara özgü görülmekte olduğunu, tanınmış bazı müzik eserlerinin kadın bestecilerle yazılmış olduğunu, mesela “Kız Sen Geldin Çerkeş’ten”i yazan tanburi, şarkıcı ve besteci Faize Ergin(1894 – 1954)’i, Batlı tarzda “Çoksesli Marşlar” besteleyen piyanist ve besteci Hatice Sultan(1879 – 1938)’ı, “Nihavend Longa”nın bestecisi Kemani Kevser Hanım(1880 – 1950)’ı, “Ben Gamlı Hazan”ın bestecisi ses sanatçısı, koro şefi ve besteci Melahat Pars(1918 – 2005)’ı, şarkıcı Safiye Ayla(1907 – 1998)’nın aynı zamanda besteci ve piyanist olduğunu, Tanburi Cemil Bey’in son öğrencisi olup besteleri kayıtlı bulunan, Türk Müziği konservatuarında profesör ve İst.Konservatuarı İcra Heyeti’nde olan ve Hüseyin Saadettin Arel ile birlikte İleri Türk Müziği Konservatuarı Derneği’ni kuran Laika Karabey(1908 – 1989)’i, “Nese-i Dil” adlı kanto kitabının yazarı, söylediği kantoların sözlerini de yazan kanto şarkıcısı Peruz Terzakyan(1866 – 1920)’ı, “Yaslı Gittim Şen Geldim”in bestecisi piyanist, şair, yazar ve besteci Leyla Saz(1850 – 1936)’ı, konser piyanisti ve klasik müzik bestecisi Yüksel Koptagel(1931)’i, sonradan “arajman” olarak adlandırılan türün öncülerinden Ayşe Afife Tanyeri(1901 – ?)’nin çalışmalarında lirik soprano olarak fokstrot, çarliston ve tango ritimleri ile Türkçe sözleri birleştirerek yeniden yorumladığını…

Bu örnekler hep daha eskilerden, çünkü okuması ve sindirmesi haliyle uzun süren Sözlük bölümünde önce büyük bir merakla eskileri okudum, Elif Çağlar-Muslu, Aylin Aslım gibi daha yenilere ise göz attım. Kitapta bir yandan peşpeşe gelen jenerasyonlar üzerinden bugüne uzanan bir kadın müzisyenler hattı izlenirken, bir yandan da ülkemizdeki çeşitli müzik tarzları ve camialarında müzik yapmış kadınların hikayeleri birbirine bağlanıyor, el veriyor. Tarihinin akışı kesintilere uğramış ülkemizde sanat camialarımız da oldukça birbirinden kopuk yaşıyor, halbuki birbirimizi desteklediğimizde büyük zenginlikler ortaya çıkıyor; o yüzden hem çeşitli bağlar kuran, hem de görünmeyenleri ortalığa çıkarıp tarihe kayıt düşen kitapların çoğalması çok çok önemli. Kitaba emeği geçen herkese şükran duyuyorum, ama özellikle bizi genellikle burnumuzdan yakalamış götüren müzik hayatımızın içinde koştururken bir yandan da bu kitaba el verip hazırlayabildiği için Selen Gülün’ü tebrik ediyorum, helal olsun! Bu kitap da hepimize kutlu olsun!