ROMA YANGINLARI…

M.S 19 Temmuz 64 yılında başlayıp bir hafta süren Nero’ nun egemenliği altında Roma’yı perişan eden büyük yangını hepimiz biliriz…Edebiyat, sinema ve resim, hayal gücümüze kazınmış olan bu olayın unutulmamasına katkıda bulunmuştur…Alevlerin neden olduğu felaketin önemli olduğu ve hasarın sayısız olduğu doğrudur: Circus Maximus bölgesi , Neron’un sarayı , Vesta ve Jupiter tapınağı yok olmuştu…Toplamda dört mahalle tamamen yedi mahalle hasarlı yangından zarar gördü…Roma ciddi şekilde etkilendi, sonrasında bir suçlu aramak için Hristiyanlara yapılanlar imparatorluk Roma’ sının en iyi bilinen olaylarındandır…Garip olan durum M.S 80 yılında yani onaltı yıl sonra Titus Flavıus Vespasian imparatorluk döneminde hiç bilmediğimiz benzer büyüklükte bir yangın daha oldu, Seutonius dönemi bize şöyle aktarmıştır :” Onun saltanatında Vezüv patlaması , üç gün süren yangın , ve acımasız veba oldu fakat o herkese yardım faydalı oldu” ..Bu durumda bizler niçin Neron’ un yangınını biliyoruz Titus’ un felaketlerini daha az duyarız…Bu soruyu cevaplamadan önce, çeşitli yönleriyle M.S 80 felaketi hakkında daha fazla bilgi edinmek önemlidir… Olayı analiz ederken en çok dikkat etmemiz gereken nokta Roma’ da yangınların fazla oluşuydu.. Zaten Sezar ve Augustus döneminde , iyileştirmeyi amaçlayan farklı nitelikte önlemler kabul edildi… M.Ö 6’daki yıkıcı yangından sonra, yakacak odun depoları, fırınlar veya ailelerin yemek pişirdiği binlerce ev vb. Kaynaklar, MS 80 felaketinin herhangi bir suçlusundan bahsetmiyor, bu nedenle yangının başlamasını tesadüfi bir olaya bağlamak en mantıklısı olacaktır…Dion Casıo bize şunları aktarıyor; “Kesinlikle felaket insan kaynaklı değil, ilahiydi” ..M.S 80 yangınının yıkım derecesinin M.S 64’teki kadar feci olmadığını kabul etsek de, yıkılan binaların sayısının ve öneminin dikkate değerden daha fazla olduğunu kabul etmeliyiz…Üç gün boyunca geceleriyle birlikte Roma’yı harap eden alevlerin zarar verdiği listeyle başlayalım :Yangın Flaminio bölgesinde başladı , zafer anıtı Circus Flaminio
ve önemli birkaç anıt yandı, Augustus’ un kız kardeşi Octavia’nın okulları, curia ve kütüphanesiyle alevler içinde kül oldu ..Mars alanının sadece bir kısmı kurtarılacak. Ayrıca, Nero hamamları ve Augustus tarafından Mısır’ın Heliopolis kentinden getirilen, bronz işlemeli geniş mermer kordonu, çeyreği ve dikilitaşıyla antik çağın en büyük güneş saati olan Horologium da ayakta kalmıştır…Şehrin merkezinde, iki katlı galerileri olan büyük bir dikdörtgen avludan oluşan ve art arda bir sandık merkezi, gladyatörlerin dövüşü için bir sahne ve bir pazar olarak hizmet veren Septea Julia yok oldu… Saepta’ya bağlı, ünlü 30 metrelik kirişlere sahip geniş bir salon olan Dibiritorium yıkıldı ve asla restore edilmedi…Tiber yakınlarında, Agrippia Pantheon’ u alevler içinde kaldı…Capitol bölgesinde, şehrin en eski kısmı çok etkilendi. Kentin ilk mermer binası olan Pompeii tiyatrosu yeni restore edilen sahnesini kaybetti… Roma halkının eğlence alanlarından biri olan Pompeii Portikosu da alevler içinde kaldı , yanısıra Balbo ve Marcellus tiyatrolarıda yandı..Roma’nın tam kalbi olan Capitol etkilendi, tepesinde, Roma’nın en kutsal yerlerinden biri olan Jüpiter Tapınağı tamamen yandı…Orada muzaffer generaller silahlarını Tanrı’ya adardılar…Sayısız ev , atölye , dükkan , meyhane , ınsula ,üç gün süren yangının sonuçları felaketti…Peki büyük Roma yangınını bizim hafızalarımızdan uzak tutan veya Nero yangınını unutturmayan neydi ? Tacıtus bize şöyle aktarmıştır : ” Nero hızlı bir şekilde suçlu aradı ve halkın Hristiyanlar olarak adlandırdığı bir gruba inanılmaz vahşi işkenceler yaptırdı ..Vali Pontius Pilate tarafından ölüm cezasına çarptırılan Mesih ve bu zararlı batıl inancın kötülüğün kaynağı Judea’ da değil Roma’ da yeniden ortaya çıktı…Sonuç olarak suçunu kabul edenlerin tümü tutuklandı , verdikleri bilgiler ile muazzam bir kalabalık toplanarak şehirde yangın çıkarmak suçundan insanlık nefretinden hapse atıldılar ve her türlü infazla yok edildiler… “Bu şekilde, Nero’nun hükümeti döneminde çıkan yangını Hristiyanların şehitliği ile ilişkilendirerek, olayın gelecekteki hafızalara kazınması unutulmaması garanti sağlanmıştır… Tam tersine, M.S 80 yangınında, muhtemelen M.S 64 yangını kadar tesadüfi olarak, bilmediğimiz sürece hiçbir suçlu bulunamadı, ve olayları toplum hafızasına kazıyacak bir malzeme olmadığı için tarih sahnesinde fazla anılmamıştır.

Ayla ÖTÜK