HOŞ GELDİN ARALIK…
Türkiye’de, Atatürk devrimine kadar Arapçada “Ocak” anlamına gelen “kânûn كانون” sözcüğünden türeyen “Kânûn-i Evvel” olan ayın adı Cumhuriyet’ten sonra İlk “Kânun” olarak kullanıldı; 10 Ocak 1945’te kabul edilip 15 Ocak 1945’te yürürlüğe giren ve dört ayın adlarını değiştiren yasa ile ayın adı “Aralık” yapıldı…
Aralık adının İngilizce karşılığı olan ‘December’, Latince 10 anlamına gelen “decem”den gelir. Aylara bölünmemiş kış mevsimi, ocak ve Şubat kendi arasında bölünene kadar eski Roma takviminde aralık ayı 10. ay idi. Gregoryen takvime göre ise, yılın 12. ve son ayı olup 31 gün çeker….
Aralık deyince çoğumuzun aklına ilk gelen çok soğuk havalar ve yeni yıldır. Çocuklar ve toprak kar yağsın diye bekler, çocukların tek derdi kar topudur, toprak ise, kendini kar altında dinlendirecektir. Hasat bitmiş, ekinler depolanmış, doğa uykuya dalmaya hazırdır. Artık yağacak karın toprağı temizlemesi beklenir. Havadaki, topraktaki mikrobu kıran kar Aralık ayının olmazsa olmazıdır…
Sessiz, sakin, doğanın ve hayvanların uyuduğu bu ay, aslında yeniden doğuşun habercisidir. Doğanın uykusu ne kadar derin olursa, uyanışı da o kadar bereketli olur. Bu yüzden Aralık ayı tarihte bereket ritüellerinin bol olduğu, uyanışa yönelik festivallerin, hatta toprak için yapılan ayinlerin ayıdır. Çünkü toprak doyuran, barındıran anadır, bu yüzden “Toprak Ana”nın aralık ayında dinlenip, hasat ayına arınmış,verimli olarak uyanması önemlidir.
Aralık Hades’in iyi yüzü, Persephone’nin yeryüzüne çıkma ümidi, Demeter’in Persephone’ye kavuşma özlemidir. Ayrıca bir yıl önce uğurladığımız, yeni yılı getiren Noel Baba’nın yeni ziyareti. Tarihten gelen tüm inanışların binlerce yıldır devam eden döngüsünden Aralık ayı da nasibini alır böylece…
Her ay gibi Aralık ayının da bir rutini vardır;
3-4 Aralık’ta şiddetli soğuklar gelir,yağışlar başlar.,
6 Aralık’ta Kuzey rüzgarlarının başlangıcıdır,
12 Aralık karakış fırtınasının günüdür,
19-20 Aralık en uzun gecelerin habercisi, gökyüzü yeni yıla, günlerin yeni düzenine geçmek için hareketlenir, ayrıca Aralık Fırtınası eser,
21 Aralık “Gün Dönümü”, en uzun gece ve 40 gün süren Zemheri ya da Erbain soğuklarının başlangıcı,
25 Aralık’ta günler uzamaya başlar,
27 Aralık’ta gün dönümü fırtınası gelir bir hışımla,
29 Aralık der ki; “söz önümüz bahar ama daha çok var…”
Bu arada Toprak Ana, dünyayı aç bırakmamak için herkese küçük parçalar halinde pay verir kendinden, uyur ama kıyamaz canlılara, bu yüzden;
Patates dikimleri ay sonuna doğru başlar. Lahana, havuç, turp, ıspanak, pırasa, marul gibi kışlık sebzelerin hasadına devam edilir. Seracılar fideleri hazırlar…
4-12 -13 – 14 Aralık günleri domates,salatalık,patlıcan dikimi için uygun günlerdir, ayrıca 4 Aralık tohum alınacak bitkiler için en uygun gün olarak bilinir, kök ve gövdesi toprak içinde büyüyen bitkiler 5-6-7 Aralık günü Toprak Anaya emanet edilir, aynı günler gübreleme, havalandırma için de uygundur. Çiçek ve şifalı otların bakımı, dikimi 8-9 Aralık’ta yapılır. Ayın 1’inden 11’ine kadar sulama yapılabilir, sonrası don gelir, sulama köklerin donmasına sebep olur…
Bütün dünya 10 Aralık’ta “Terra Madre” yani “ Toprak Ana Günü”nü kutlar…
12-18 Aralık haftası da bizim “Yerli Malı” haftamızdır…
Ocağınızı canlı tutun, Yeni yılda görüşmek üzere…
Bir Bilge’nin Defteri…
@arkeoportal
Sedef DİNKÇİ
