ANTİK MISIR YAZI -HİYEROĞLİF

Antik Mısır yazı dilini beş gelişim evresine ayırıyoruz…Eski Mısır ( M.Ö 3000- 2000) , orta Mısır ( M.Ö 2000-1300) , geç Mısır ( M.Ö 1300- 650 ) , halk dili ( M.Ö 650- M.S 400) ve Kopt dili ( M.S 250 ve günümüze kadar ) ..Yunanca M.Ö 332 yıllarında Ptolemy dönemi boyunca seçkin yönetici sınıf dilidir , her ne kadar hiyeroglif yazısı kullanılmaya devam etmiş olsa bile , genel idari işlerde bir standart haline gelmişti..7 yy da islamiyetin bu topraklara girmesi ile arapça, Yunancanın yerini almıştır…Günümüze kadar ulaşan belgelerin ve konuların bolluğu yazının bu toplumda önemli bir rol almış olduğunun göstergesidir…Fakat okuryazarlık oranı firavunlar döneminde % 1 , Yunan – Roma döneminde % 10 a çıktığını tahmin etmekteyiz…Antik Mısır dili fonetik işaretler ile ideografik ( anlamları belirten) işaretleri birleştirir…Fonetik işaretler alfabetik karakterdedir…Bu noktada klavyemiz size işaretleri aktarmama maalesef müsait olmadığı için anlatımımız kısıtlı kalıyor ..Mısır yazı sistemi dinsel bir nitelik taşırdı, yaşam ve ölümün sınırlarını aşan imkanları barındırmasından dolayı iletişim aracı olmaktan çok dinsel güce sahipti….Bu inanca dayalı gücü ifade eden en iyi kanıtların başında ölmüş bir kişiden , hayatta olan aile fertleri veya çevresine yazılan ” ölülere mektuplar ” denilen iletilerdir…Herne kadar yazı ve din iç içe girmiş olsada , dinsel metinler antik Mısır edebiyatında tam bir hakimiyet kuramamıştır…Mısır edebi vecizlere üstünlük kazandıran üslup romantik şiirler , öğretici ve bilge metinlerdir…Ayrıca Mısırlıların mizah ve muhabbet yetenekleri de vardır…Bu dilin başlangıçtaki telafuzu için elimizdeki bilgi yetersizdir ..Antik Mısır dili tümüyle sessiz harflerden oluşuyordu, yani sesli harf sesini vurgulayan işaretler mevcut değildi , yazılı sistem sıralanmış sessiz harf dizisidir…yani bu durumda sadece o dili bilen kişi yazıyı seslendirebilir, zira konuşma dilini bilmek söz konusu dili konuşan kişinin yazılmamış olsa bile aradaki doğru sesli harfi sözcüğe yerleştirmesini yapabilir…Fakat hiyeroglif yazısının antik Mısır sözcükleri sesli duruma getirmeye çalışan bilim insanlarının önünde bir zorluk teşkil eder, aslında net olarak bu konuşma dilinin nasıl ses telafuz edildiği fazla bilinmez….Son evre Kopt dili bu konuda daha çok ipucu verir…Bilim insanları bu bilinmezliğe çözüm olarak iki sessiz harfin ortasına bir sesli harf genellikle ” a veya e ” koyarak çözerler… Sesli harflerin bulunmadığı yazı diline harf ilavesi farklı ana dili bilim insanlarını antik sözcükleri farklı yazmasına yol açmaktadır…Ör: kraliçe Nfret-ity ingilizcede Nefertiti , Almancada Nofretete şeklinde telafuz edilmektedir…Sonuçta en eski kayıtlı dillerden olan Mısır dili Ptolemy dönemine yunanca ile yer değişene kadar 3000 yıl kullanılmıştır..Tüm durumları ifade eden geniş bir gramere sahiptir..Günümüzde de bu metinlerin nerdeyse tamamı okunabilmektedir…

Ayla ÖTÜK .#TARİHVEARKEOLOJİNİNGİZEMİ#aylaötük#mısıryazı