ANTİK MISIR ..PTOLEMAİOS HANEDANI

Daha güçlü ve nüfuzlu Roma, Aleksandreia ( İskenderiye ) merkezli Ptolemaios devletinin kimi zaman hamisi olmuş , kimi zaman ise hanedan içinde hakemlik rolü üstlenmiştir …Makedonya Kralı V. Philippos, Seleukos Kralı III. Antiokhos ile bir olup Ptolemaios ülkelerini paylaşmak için gizli anlaşma yapıyordu, fakat Seleukoslar Roma’yla boy ölçüşemeyecek bir noktaya gelmişlerdi ve Makedonia Krallığı artık yoktu , ve de Romanın karşısında doğuda durabilecek bir Hellenistik güç kalmamıştı.. Roma Cumhuriyeti’nin bundan sonra sık sık Ptolemaios devlet içişlerine müdahale etmek için her fırsatı değerlendirdiğini görüyoruz…Sabırsız ve despot genç Physkon iki kez Kıbrıs’ı almak için yola çıkmış Roma senatosunun uyarısı üzerine geri dönmüştür, onun baskıcı yönetiminden bıkan Cyreneliler ( Libya) onu kovmak için ayaklanmışlar ve M.Ö 155 te Cyrene’de Apollon tapınağına diktikleri yazıtta ; bir varisi olmadan ölümü halinde krallığının Roma’ ya bırakılması yazılmıştır…Mısır’ın kalbinde yer alan hanedanın üyeleri arasındaki bazen takibi zor ve karmaşık ilişkiler ve bu ilişkilerden doğan şiddetli çatışmalar, ülkenin yıpranması, her anlamda kaynaklarının çarçur edilmesi, iç huzursuzluklar ve bunlara bağlı ayaklanmaların patlamasına yol açmıştır… Bu durum, içerden çürüyerek zayıflayan krallığı, dışardan gelen çok daha güçlü devletlerin saldırı ve müdahalelerine açık hâle getirmiştir….Physkon’un Ptolemaios hanedanında tahta çıktıktan sonra yarattığı karmaşa, krallığın sonuna kadar etkisini hissettirmiştir… Philometor’un oğlu ve yeğeni VII. Ptolemaios Neos Philopator’un ortak hükümdarı olarak tahta çıkacakken, onu annesi, yani Philometor’un eşi ve kız kardeşi II. Kleopatra’yla evlendiği gün öldürtmüştür…. Kleopatra’nın kızı III. Kleopatra’yı da MÖ 140’ta almış ve iki kadın arasındaki kavgaların böylece önü açılmıştır… Üçünün arasında patlayan iç savaşta Kıbrıs’a kaçmak zorunda kalınca, kendisinin MÖ 144’te Memphis’teki geleneksel taç giyme töreninin olduğu yıl doğan ve bu yüzden Ptolemaios Memphites diye bilinen II. Kleopatra’dan olan oğlunu annesi tahta geçirmeye kalkınca öldürtmüştür…MÖ 124’te tarafların anlaşmasıyla sonuçlanan yapı, Physkon’un MÖ 116’da ölmesiyle yeniden dağılmıştır. Physkon’un oğulları IX. Ptolemaios II. Soter/Lathyros (Kıbrıs), X. Ptolemaios Aleksandros (Mısır) ve Ptolemaios Apion (Cyrene- Libya) ile eşleri arasındaki mücadele ve ilişkiler, Mısır toprakları ile Kıbrıs ve Cyrene’yi ayırmış, her birini ayrı kişiler yönetir olmuştur… Bunlardan Ptolemaios Apion, Cyrene’de hüküm sürmüş ve Cyrene, Apion’un vasiyeti gereği MÖ 96’daki ölümüyle birlikte Roma Cumhuriyeti’ne bırakılmış, Roma da şehirleri özgür ilân etmiştir.. Sonrasında M.Ö 20 li yıllarda namı değer VII.Kleopatrayı görüyoruz .. MÖ 1. yy. gelindiğinde Hellenistik dünyanın güçlü krallıklarının eski güçlerinden geriye hiçbir şeyin kalmadığı bir dönemdir… Büyük İskender İmparatorluğu’nun en önemli üç parçasından Makedonia çoktan Roma’nın bir eyaleti olmuştu bile…

Görselimiz : Ptolemaios Apion’un büstü, Physeıkon’un oğlu , Cyrene ‘nın son kralı… Cyrene’yı Mısır’dan ayırdı ve son vasiyetinde krallığını Roma’ya verdi…

(Napoli Ulusal Arkeoloji Müzesi, İtalya).

Kaynak : İstanbul ün. Ana Bilim Dalı Ali Oğuz Bozkurt

Ayla ÖTÜK

#TARİHVEARKEOLOJİNİNGİZEMİ#mısır#ptolemaios#aylaötük