Üçyüz yıllık bir hikâye

Efendim , bizim geleneklerimiz  arasından olup da  , konuk olmadığı hiç bir ev yoktur onun diyerek başlayalım .
Özellikle ” offfff , aman anne yaaaa ” sözüyle ve eve misafir geldiğinde , kaş göz işareti ile bizleri yöneten annelerimiz  ile meşhur olan bir gelenekten  söz etmek istiyorum .
Her ne kadar icat eden batılı birileri ise de sanırım bizim kültürümüzle bütünleşmiş bir kokudur ; kolonya .
Giovanni Paolo Feminis  ( Jean Paul Feminis , Fransızca ) adındaki  İtalyan  asıllı gezgin , eczacı ve parfümcü  bir girişimci tarafından  pis kokuları gidermek ve ferahlatmak amacı ile 1709 yılında Almanya’nın Köln şehrinde icat edilmiştir . Etil alkol , su  ve esans  katılarak üretilen  su , özellikle burjuva tabakası arasında çok tutulmuş , Feminis de bir teşekkür ifadesi olarak bu suya ” Kölnisch  Wasser – Köln suyu ” adını koymuştur .  Bir nevi parfüm olan bu koku Fransızlar tarafından da çok tutulmuş ve Eau De Cologne adını vermişlerdir . Cologne , Köln kentinin fransızca adıdır ve bize de geçişi , biraz değişiklikle kolonya olarak gerçekleşmiştir .
Bulduğu koku çok beğenilip , işleri oldukça yoğunlaşan Feminis ,  akrabası Giovanni Antonio Farina ‘yı yanına alarak yardımcı seçmiştir .Rokoko döneminin  ihtişamlı yaşantılarında  hızla yayılarak ünü günden güne artmış . Çok hassas bir buruna sahip olan Farina , İtalya’nın”ilk bahar sabahlarının yağmur sonrası halleri gibi ” diye tarif ediyormuş bu sihirli suyu .
1727 yılında Köln Tıp fakültesinde kokunun adı Eau De Cologne – Kölnisch Wasser olarak tescil edilmiş .
İlk bulunduğu yıllarda daha ziyade sindirim rahatsızlıklarına , mide için şeker damlatılarak veya şarabı karıştırılarak , ya da antiseptik olarak kullanılan su  güzel aromalı kokusu nedeniyle alan değiştirerek bugüne kadar gelmiş .

Farina ‘ nın ilk müşterileri arasında Kraliyet Ailesi ve soylulardan başka ,  Göethe  ve Napoleon bulunmakta imiş .Tabii ki böyle üst kesim değer verince fiyatı da oldukça pahalı imiş . O yıllarda bir memurun yıllık maaşının yarısına tekabül ediyormuş , şişesi. Parfüm olarak adlandırılması ise Napolyon ‘un emri üzerine olmuş .
Rivayete göre 1792 yılında bir Banker oğlu olan Wilhelm Muelhens adlı girişimci , reçeteleri taklit ederek bir imalathane açıyor .
7 yıl savaşları sırasında Fransızlar Köln ‘ü işgal ediyor ve Napolyon ‘un emriyle tüm binalar numaralanıyor . Muelhens’in imalathanesinin numarası ise : 4711

Yani şimdi dünyaca tanınan bir marka . Aynı yerde bir de koku müzesi bulunuyor ki bana da gezmek kısmet olmuştu .Aslında çok karışık bir konu . Reçetesi kim kimden çaldı ?
Günümüzde sekizinci kuşağa ulaşan Farina ailesi bugüne kadar taklitçi markalara  2000 den fazla dava açmıştır .Konu ise ; orijinal koku kime aittir ?

Ülkemize ulaşmasına gelince ; İkinci Abdülhamit zamanında konuklara ferahlatmak amacı ile gül suyu serpiliyormuş . Kolonyanın ünü duyulunca bizim girişimcilerimiz de harekete geçerek ithalata başlamışlar .
1882 yılında Ahmet Faruk adlı itriyat firması sahibi hem ithalat yapmış hem de üretime başlamış .
Onu , İzmir ‘den Süleyman Ferit Eczacıbaşı ilk fabrikayı kurarak takip etmiş.

Ülkemizde bölgelere göre değişik karışımları ile meşhur olan ; şu , alkol ve çiçek esanslarından elde edilen kolonyanın İtalya – Fransa – Almanya ve sonunda Osmanlı ‘ya uzanan öyküsünün özetleri böyle .

Hadi kızım , misafir geldi . Kolonya Dök !

Offfff ff , aman anne yaaaa aa . . .

Lale Darcan TIĞ

Yıllar evvel kendi yerinden aldığım orjinal şişesi