İlk kadın ressamlarımız
Türk toplumunda en geç gelişen güzel sanatlar bölümü, kuşkusuz resim ve heykel dallarıdır. Ne güzeldir ki, batılılarla aramızdaki büyük mesafeyi Türk kadınlarının yaratıcılığı , azmi ve üretkenliği kısa zamanda kapatmıştır. Aslında ressamlığın birçok nedenlerle dışlandığı bir sanat dalında hele hele kadınların rol alması o zamanki görüşlere göre neredeyse imkânsızdı. Ama uygarlık tarihi göstermiştir ki, her milletin kadınlarının büyük azmiyle bugünkü seviyelere gelinmiştir. Bu uğurda verilen tüm savaşlar sonucunda da artık erkek – kadın ayrımcılığından söz edilmez olmuştur. 19. Asrin ikinci yarısında başlayan yenilikçi hareketlerle atılan adımlar ancak Cumhuriyet döneminde amaçlanan hedefini bulmuştur. Cumhuriyet öncesinin dar ve tutucu görüşlerine rağmen , birkaç cesur Türk kızının inanılmaz macerası ve tutkusu ilk kıvılcımlarıdır resim sanatımızın. Onlar da ; varlıklı , iyi eğitimli ve çoğu saraya yakın olan ailelerinin olanakları ve batılı görüşleri sayesinde adlarını sanat tarihimize yazdırma şansını elde edebilmişlerdir. Bu öncü ressamlarımızdan ; Mihrimah Müşfik , Nazlı Ecevit, Sabiha Bozcali , Aliye Berger , Celil Hikmet’in adları resim tarihimizde en başa yazılsa da arkalarından nice unutulmaz sanatçılar yetişecektir. O halde en üstteki isimden başlayalım biz de.
Mihri Müşfik Hanım.
1886 yılında Askeri Tıbbiyenin ünlü hocalarından Mehmet Rasim Paşa’nın kızlarından biri olarak dünyaya gelir. Bembeyaz tenleri, açık renkli gözleriyle Rasim Paşa’nın kızlarının dönemin ” Edebiyat – 1 Cedide” şairlerin ilham kaynağı olduğu söylenir. Aydın kişilikli paşa, kızlarını yabancı mürebbiyelerle büyütüp ; edebiyat, musiki ve resim dersleri aldırmış fakat sadece Mihri Hanım olağanüstü eğilimi sayesinde Saray Ressamı Zonaro ‘nun dikkatini çekmeyi başarmıştır. Bu derslerle de yetinmeyip önce Roma daha sonra Paris ‘te eğitim ve öğretimini sürdürmüş ,portreler yaparak hayatını kazanmıştır. Türkiye ‘ye döndüğünde ise İstanbul “Dar ül muallimat “Kız öğretmen okulunda resim öğretmenliğine atanmıştır. Akabinde “İnas sanayi – i Nefise” Kızlar için güzel sanatlar okulunda önce hocalıkla başlayan eğitimciliğini ilk kadın resim profesörü ünvanı ile taçlandırdığını öğreniyoruz sanat tarihimizden. Engin kültürü ve edebiyata olan düşkünlüğü, şair Tevfik Fikret ve ailesi ile yakınlaştırma, hattâ şairin çok güzel bir portresini yapmıştır. Ünlü kişilerin portreleri içinde Mustafa Kemal Atatürk’ü Mareşal üniforması ile resmettiği bir eseri olduğu bilinmekle birlikte ne yazık ki kaybolduğu sanılmaktadır. Mihri Hanım ‘in kariyerinde bir önemli eseri daha vardır ki, o da Vatikan ‘da Papa ‘nın portresini yapan ilk kadın olmasıdır. Kayıtlara Müslüman bir kadın ressama poz veren Papa olarak olarak Azim , yetenek , tutku ve macera dolu bir hayatın son yıllarında ise Amerika’da çeşitli üniversitelerde hocalık yapmış , bazı varlıklı ailelere özel dersler vermiş olmasına karşın, yoksulluk içinde gurbet ellerde yaşama veda etmiştir. Uzak diyarlardaki kimsesizler mezarlığında gömülüdür.1954
Lale DARCAN TIĞ
