August Franz Landmesser….1910 -1944…
Tarihe İz Düşen İkonik ‘Nazi Selamı Vermeyi Reddeden Adam’ Fotoğrafının Hikayesi…13 Haziran 1936’da Almanya’nın Hamburg şehrinde gerçekleştirilen Horst Wessel adlı savaş gemisinin denize indirilme töreni; dönemin ruhunu uygun olarak, Hitler faşizminin güç gösterisi yaptığı bir etkinliğe dönüşür. Alanı saatler öncesinden dolduran ve Hitler’in teşrifini tabiri caizse hazır kıta bekleyen binlerce insan, beklenen an geldiğinde; bugün nefretle andığımız Nazi ideolojisinin simgelerinden biri olan, o ünlü selamı verdiğini göstermek için, adeta birbirleriyle yarışmaktadır. Ancak binlerce insanın içinde birisi, protest duruşu ve tavrıyla tüm dikkatleri üzerine çeker. Kollarını kavuşturmuş biçimde objektiflere yansıyan ve böylece tarihe not düşen bu kişi, o sıralarda bir tersanede işçi olarak çalışan, 26 yaşındaki August Landmesser’den başkası değildir. August Franz Landmesser ve Wilhelmine Magdalene Landmesser çiftinin tek çocuğu olan August Landmesser, 1931 yılında iş bulma umuduyla Nazi Partisine üye olur. Ve sonrasında Hamburg’da bir tersanede çalışmaya başlar. Ancak 1933 yılında Irma Eckler ile tanışması ve ona aşık onun hayatında bir dönüm noktası olur. Çünkü Eckler yahudi asıllıdır. Sonraki iki yıl boyunca ilişkilerini gözlerden uzak bir şekilde yaşamayı başaran çiftin evlilik kararı alması ise her şeyi bir anda değiştirir. Çiftin evlilik planlarını haber alan Nazi Partisi yetkilileri, duruma hemen el koyar ve ‘Alman ırkını bozacağı’ şeklinde bir gerekçeyle izdivacı engellerler. Ne var ki Landmesser, bu zorbalığa pabuç bırakacak bir adam değildir. Kararı sindiremez ve Nazi partisinden ayrılır. Çift belki evlenemez ama ilişkilerine devam ederler. İlk çocukları da bu sıkıntılı süreç devam ederken, 29 Ekim 1935 günü dünyaya gelir. Çocuğun dünyaya gelişi Landmesser’in hayatını çok daha zor bir duruma sokmuştur. Zira Naziler üzerinde yarattığı baskı her geçen gün daha da artmaktadır. Landmesser’in, 13 Haziran 1936’da çekilen fotoğrafta Nazi rejimini açıktan protesto etmesinin sebebi budur. Çift 1937 yılında, Eckler’in yeniden hamile kalması sebebiyle, Nazi Almanya’sından Danimarka’ya kaçmaya karar verir. Fakat Naziler tarafından sınırda yakalanırlar. Hemen ardından Landmesser, Nazi yasalarına göre suç sayılan, “ırkının şerefine leke sürmek” maddesiyle yargılanır. Ve suçlu bulunup hapse atılır. Bir yıl sonra delil yetersizliğinden beraat eder. Ancak bu kez de karısı ile görüşmesi yasaklanır. Nazilerin bu kararına da karşı çıkan Landmesser, 1938 yılında bir kez daha tutuklanır. Ve suçlu bulunarak 3 yıl boyunca cezasını çekeceği Börgermoor toplama kampına gönderilir. Bu tarihten sonra karısını ve kızlarını bir daha asla göremeyecektir. Eşinin infaz haberi aldıktan kısa bir süre sonra ise, çanlar bu kez Eckler için çalmaktadır. Derken kısa bir süre içinde Gestapo tarafından yakalanır. Ve Fuhlsbüttel Hapishanesine gönderilir. İkinci çocuğu İrene’i dünyaya getirdikten sonra tahminen birçok farklı toplama kampına gönderilen Eckler’in son adresi; 1942 yılında 14.000’den fazla insanla birlikte öldürüleceği Bernburg Euthanasia Merkezi olur..Landmesser, savaşın olanca şiddetiyle sürdüğü 1941 yılında serbest bırakılır. Sonrasında ise, Püst adında bir nakliye şirketinde ustabaşı olarak çalışmaya başlar. Buradaki işine 1944 Şubat’ında (muhtemelen zorla) askere alınana kadar devam eder. İddialara göre aynı yılın Ekim ayında Hırvatistan’da bir çarpışmada ölür. Savaşın ardından 1949 yılında, Rostock yerel mahkemesi, August Landmesser’in ölüm tarihini 1 Ağustos 1949 olarak deklare eder. Hamburg Senatosu ise August ve Irma’nın öldüklerini 1951 yılında resmi olarak açıklar. Çiftin çocukları ise hayattadır ve bir devlet yurduna yerleştirilirler. August Landmesser’den geriye, insanlık tarihine geçen o çarpıcı fotoğraf ve faşizme karşı örnek teşkil eden cesur davranışı kalır…
Aydın İZBUDAK
